การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของน้ำหมักชีวภาพหัวเชื้อจุลินทรีย์จากวัสดุบัวต่อการเจริญเติบโต ของบัวหลวงราชินีและบัวฝนพันธุ์ฉลองขวัญ โดยการผลิตน้ำหมักชีวภาพหัวเชื้อจุลินทรีย์จากวัสดุบัว 4 สูตร ได้แก่ สูตร 1 วัสดุบัวสดหัวเชื้อ พด.2 สูตร 2 วัสดุบัวสดหัวเชื้อจุลินทรีย์นาโน สูตร 3 วัสดุบัวแห้งหัวเชื้อ พด.2 และ สูตร 4 วัสดุบัวแห้งหัวเชื้อจุลินทรีย์นาโน ศึกษาคุณสมบัติทางกายภาพ เคมี ปริมาณธาตุอาหาร และผลต่อการ เจริญเติบโตของบัวหลวงราชินีและบัวฉลองขวัญ วางแผนการทดลองแบบสุ่มสมบูรณ์ (CRD) เปรียบเทียบผลของ น้ำหมักชีวภาพจากวัสดุบัว จำนวน 4 สูตร กับปุ๋ยเคมี (ชุดควบคุม) กับต้นพันธุ์บัวที่มีอายุปลูก 3 เดือน ทำการ ทดลอง 3 ซ้ำๆ ละ 3 ต้น บันทึกข้อมูลการเจริญเติบโตเป็นระยะเวลา 3 เดือน ตั้งแต่เดือนพฤษภาคม ถึงกรกฎาคม 2562 ในพื้นที่ทดลองพิพิธภัณฑ์บัว มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี ผลการศึกษาคุณสมบัติทางกายภาพ เคมี และปริมาณธาตุอาหารของน้ำหมักชีวภาพจากวัสดุบัว พบว่าความเป็นกรดด่าง อยู่ระหว่าง 3.5-4.6 ค่าการนำ ไฟฟ้า อยู่ในช่วง 5.40-9.86 cc/m ส่วนของแข็งที่ละลายได้ในน้ำ มีค่าเกินเกณฑ์กำหนด ปริมาณอินทรียวัตถุ มีค่า น้อยกว่าเกณฑ์กำหนด อัตราส่วนคาร์บอนต่อไนโตรเจน อยู่ระหว่าง 12-22 ปริมาณเกลือร้อยละ 0.06-0.14 และ ปริมาณธาตุไนโตรเจน มีค่าสูงกว่ามาตรฐานร้อยละ 1.43-2.23 ส่วนปริมาณฟอสฟอรัส และโพแทสเซียม มีค่าต่ำ กว่ามาตรฐาน โดยน้ำหมักชีวภาพจากสูตรที่มีปริมาณร้อยละธาตุอาหารหลัก (N, P และ K) รวมจากสูงสุดจนถึง ร้อยละต่ำสุดตามลำดับดังนี้ สูตร 3(2.25%) สูตร 4(2.22%) สูตร 1(1.98%) และสูตร 2(1,45%) สำหรับปริมาณ ธาตุอาหารรองและอาหารเสริม ได้แก่ แคลเซียม แมกนีเซียม ซัลเฟอร์ เหล็ก สังกะสี และทองแดง พบว่าอยู่ใน เกณฑ์กำหนดปุ๋ยอินทรีย์น้ำ โดยกรมวิชาการเกษตร ผลการทดสอบน้ำหมักชีวภาพจากวัสดุบัวต่อการเจริญเติบโต ของบัวหลวงราชินี พบว่าสูตร 4 เป็นสูตรน้ำหมักที่ดีที่สุดต่อจำนวนใบ ขนาดดอก และขนาดใบ ในสัปดาห์ที่ 5, 6 และ 1 ตามลำดับ คือ มีจํานวน 21.22 ใบ ขนาดดอก 21.25 เซนติเมตร ขนาดใบกว้างและยาวเท่ากับ 35.07 x 45.30 เซนติเมตร สำหรับผลต่อการเจริญเติบโตของบัวฉลองขวัญ พบว่าน้ำหมักชีวภาพจากวัสดุบัว สูตร 1 เป็นสูตรน้ำหมัก ที่ดีที่สุดต่อจำนวนดอกและขนาดใบ ในสัปดาห์ที่ 1 และ 3 มีจำนวน 2.89 ดอก ใบมีขนาดกว้างและยาวเท่ากับ 18.43 x 20.09 เซนติเมตร โดยค่าเฉลี่ยของแต่ละตัวแปรที่ศึกษามีความแตกต่างทางสถิติอย่างมีนัยสำคัญ (p<0.05) เมื่อเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยโดยวิธี Duncan’s New Multiple Range Test (DMRT) ผลที่ได้จากการศึกษา ช่วยให้สามารถเลือกสูตรน้ำหมักชีวภาพหัวเชื้อจุลินทรีย์จากวัสดุบัวเพื่อการเจริญเติบโตของบัวหลวงราชินีและบัว ฉลองขวัญได้